Dừa Nước Miền Tây !

 

“Mắm trước đước sau, tràm theo sát

Sau hàng dừa nước mái nhà ai”

Câu thơ quen thuộc ấy gợi lại nét đặc trưng của miền đất trẻ, cây mắm là đội quân tiên phong trên bãi bồi phù sa rồi đến lượt cây đước, cây tràm bắt rễ để sau đó lùi sâu vào trong rạch là những hàng dừa nước che rợp xóm làng. Người ta nói biểu tượng của làng quê Việt Nam là lũy tre làng nhưng với cư dân miền châu thổ sông nước Cửu Long là một rặng dừa nước ven sông, một dáng thôn nữ chèo xuồng, vài mái lá đìu hiu có khói lam chiều lãng đãng.

Có lẽ cái vùng quê sâu lắng nên thơ ấy đã tạo nguồn cảm hứng cho tác phẩm của nhà thơ Hoài Vũ và nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu mang đậm chất trữ tình để ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên và con người trên dải đất miền châu thổ này.

“Anh ở đầu sông em cuối sông, uống chung dòng nước Vàm Cỏ Đông. Xa nhau đã chín ba mùa lúa, chưa ngày gặp lại nhớ mênh mông. Ôi bát ngát chân trời miền Hạ, tím tình yêu tím cả ước mong. Gió! Gió nhớ thương ai mà lay bờ lá? Để bìm bịp kêu con nước lớn ròng. Đất quê ta xanh xanh triền lá, giặc nhảy vào lá hoá rừng chông. Nước quê ta dập dềnh tôm cá, giặc lội vào nước dựng thành đồng”.

Dừa nước có một sức sống mảnh liệt như chính những con người nơi mảnh đất hiền hòa này, không kể là nước mặn hay nước lợ, nơi nào có kênh rạch nơi đó có dừa nước mọc lên xanh tốt và mãi xanh cao. Không rõ từ bao giờ, dân ta đã biết khai thác sản phẩm từ cây dừa nước. Lá dừa nước dùng để lợp nhà điều đó ai cũng biết nhưng lá dừa nước lợp nhà cũng có nhiều cách như: lá xé nguyên tàu hoặc rạch ngang chằn lại mới lợp. Lá dừa nước không chỉ để làm nhà mà từ thủa còn cơ cực người ta đã làm ra rất nhiều vật dụng phục vụ cho sinh hoạt như máng xối, gàu múc nước. Biết bao nhiêu đôi trai gái của miền quê này bện chặt yêu thương cũng từ những chiếc lá bình dị thân quen này. Dừa nước đã tuôn vào hồn quê thắm đậm nghĩa tình thủy chung son sắc là vậy. Có lẽ ở thôn quê, nhiều người chắc hẵn còn nhớ cái hương vị của chiếc bánh lá quê nghèo. Đó là một loại bánh được làm bằng bột gạo được nắn mỏng dính trên chiếc lá dừa nước đem hấp chín rồi ăn với nước cốt dừa,còn trẻ con mỗi đứa cầm một lá bánh chạy khắp sân nhà vừa gỡ vừa ăn. Đơn giản thế thôi mà sao vẫn nồng nàn quá, thơm ngọt quá của tuổi thơ trong những buổi trưa hè. Trái dừa nước cũng là một phần không thể thiếu trong ký ức tuổi thơ của biết bao người nơi miền thôn dã này. Hoa dừa rất thơm trổ quanh năm và đậu quả sai một buồng dừa nước có thể đậu chi chít hàng trăm quả, khi trái dừa vừa già tới bổ đôi ra sẽ thấy phần cơm bên trong nõn nà. Cơm dừa trắng ngần, ăn vừa dòn vừa dai và có mùi thơm rất lạ. Có người còn dùng cơm dừa nước nấu chè hay để nguyên cho đường đá vào ăn cũng ngon không kém gì vải thiều hay dừa nạo, dừa xiêm. Nhớ sao những chiếc bọc dừa mà tuổi thơ tụm năm tụm bảy tập bơi. Chiều chiều khi bìm bịp kêu nước lớn đầy sông, mỗi đứa ôm một cái bọc dừa để cả đám trẻ cùng vùng vẫy, khuấy động một khúc sông quê, kí ức mãi không lùi xa mà nó vẩn hiện ra đúng lúc, có thể chỉ là một ngọn gió xào xạc đu đưa hàng dừa nước ven sông cũng gợi cho ta nhớ về bao kỉ niệm. Sông quê còn đó những cánh buồm của thủa ban đầu cha ông ta đến đây để dựng làng lập ấp, vẩn còn đây khói lam chiều vấn vương trên mái lá quê nghèo. Miếng cơm dừa nước, miếng bánh lá quê nghèo còn ngọt lịm nơi đầu lưỡi trong những buổi trưa hè, khúc sông quê với chiếc bọc dừa để tuổi thơ tắm mát với con nước đong đầy. tất cả những điều ấy đã trôi vào tâm hồn ta, thắm vào miền kí ức ngọt ngào để khi xa quê bất cứ ai cũng đau đáu ngóng về.

“Chiều hôm khói bếp nhà ai

Chợt thương chợt nhớ chợt cay mắt mình.

Hàng dừa nước mọc ven kênh

Lao xao trong gió đượm tình hồn quê”.